Social Mediahaat

Bijna iedereen heeft er weleens mee te maken (gehad): haatreacties op social media. Haatreacties zijn reacties die negatief, beledigend of onrechtmatig zijn. In sommige gevallen zijn de reacties ook nog eens anoniem geplaatst. Sinds Gordon hier openlijk aandacht voor gevraagd heeft, is het thema (weer) hot. En terecht. Het is een belangrijk vraagstuk waarover veel onduidelijk is. Is dit ‘gewoon’ vrijheid van meningsuiting of is het strafbaar? Wie heeft welke verantwoordelijkheid? Kun je er iets tegen doen?

Op social media worden dagelijks grote aantallen negatieve berichten of publicaties over iemand of zijn/haar bedrijf geplaatst. Hiermee omgaan is niet voor iedereen even makkelijk. Daarnaast is het zo dat wat jij en ik onnodig grievend vinden, een ander niet zo hoeft te zien. We hebben hier namelijk te maken met enerzijds de vrijheid van meningsuiting en anderzijds het recht op bescherming van je reputatie en privacy. Voor de vraag of een publicatie (on)toelaatbaar is, moet telkens een belangenafweging worden gemaakt, waarbij de rechter het laatste woord heeft. Er bestaat geen rangorde tussen de grondrechten. Welk grondrecht het zwaarste weegt, hangt af van de omstandigheden van het geval. Dit maakt dat de uitkomst van een casus niet vooraf met zekerheid te bepalen is. Wel blijkt uit de rechtspraak dat een publieke figuur meer moet dulden.

Wie heeft welke verantwoordelijkheid? Als eerst is de persoon die de reactie plaatst verantwoordelijk voor de inhoud van zijn/haar tekst. Daarnaast is de eigenaar van een website of forum verantwoordelijk voor hetgeen op zijn/haar sociale kanalen wordt geplaatst. Maar, niet elke (haat)reactie zal verwijderd worden. Een platform zal immers niet geassocieerd willen worden met censuur. Bovendien vormen dergelijke berichten voor sommige websites een verdienmodel. De aandacht leidt tot meer bezoekers, meer clicks en daarmee meer advertentie-inkomsten. Maar gaat het om berichten die buitensporig grof zijn of tot verzet aansporen, dan is er zeker kans dat die eruit gefilterd worden. Zo heeft Twitter begin dit jaar tweets van Donald Trump verwijderd en zijn account geblokkeerd. 

Wat kun je zelf doen? Het is een misverstand dat men niets kan ondernemen in dit soort kwesties. Denk je dat een publicatie onrechtmatig is, dan kan daarop een verbod worden gevorderd of een rectificatie. Vaak gebeurt dit via een kort geding-procedure, waarbij er ook dwangsommen gevorderd worden. Schadevergoeding, immateriële schade of smartengeld behoren eveneens tot de mogelijkheden. Bij een anonieme reactie kun je de website sommeren. Gaat het om smaad, smaadschrift, of laster, dan is strafrechtelijk optreden eveneens mogelijk. Ten slotte is het mogelijk om een klachtprocedure bij de Raad voor de Journalistiek te starten.
Er is dus al best wat mogelijk. Het is afwachten wat Gordons petitie voor extra mogelijkheden zal opleveren. Verbod op anoniem reageren op social media? Het koppelen van identiteitsbewijzen aan accounts? Dit laatste zal stuiten op privacy- en fraudevraagstukken. Overigens gaat Instagram al gebruikers om een kopie van hun identiteitsbewijs vragen bij verdacht gedrag.